Được triển khai thí điểm từ cuối năm 2017, hệ thống một cửa quốc gia và hệ thống quản lý, giám sát tự động tại cảng hàng không quốc tế Nội Bài đã sẵn sàng để triển khai chính thức, đây sẽ là tiền đề để ngành Hải quan mở rộng triển khai để thống nhất quản lý trên phạm vi toàn quốc.
 

 

Chia sẻ về những nỗ lực chuẩn bị trong thời gian qua, đại diện Phòng Công nghệ thông tin (Cục Hải quan Hà Nội) cho biết, quá trình từ khi triển khai thí điểm đến giai đoạn sẵn sàng triển khai chính thức là cả một thời gian nỗ lực của nhiều lực lượng, bởi hệ thống này không chỉ có sự tham gia của cơ quan Hải quan, doanh nghiệp xuất nhập khẩu, doanh nghiệp kinh doanh kho hàng không mà còn vai trò quan trọng của các hãng hàng không; các cơ quan quản lý nhà nước tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài.
Có thể nói, trong giai đoạn năm 2017-2018, trong quá trình bắt đầu triển khai thí điểm, Cục Hải quan Hà Nội đã làm việc với các đơn vị thuộc Tổng cục để xác định yêu cầu bài toán quản lý, yêu cầu nghiệp vụ quản lý, danh sách các chức năng và cài đặt hệ thống triển khai tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài.
Tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện vẫn còn nhiều vướng mắc, tồn tại cần khắc phục đến từ vấn đề công nghệ xử lý dữ liệu lớn, sự đa dạng trong các chuẩn quốc tế đang được sử dụng trong trao đổi thông tin bằng điện văn hàng không, mặt bằng không đồng đều trong ứng dụng CNTT và khác biệt trong tập quán khai thác của các doanh nghiệp trong ngành hàng không quốc tế và Việt Nam. Do vậy, các đơn vị tham gia cần nhiều thời gian để khảo sát, xây dựng lộ trình, kế hoạch thực hiện.
Theo Phòng Công nghệ thông tin, đến hết năm 2018, hệ thống vẫn chưa thể triển khai được vì cần thống nhất lại yêu cầu bài toán quản lý, yêu cầu nghiệp vụ quản lý, danh sách các chức năng hệ thống, làm rõ các vướng mắc, tồn tại, nguyên nhân; xác định rõ trách nhiệm của các bên có liên quan; xây dựng lộ trình và kế hoạch triển khai chi tiết.
Quá nhiều vấn đề cần giải quyết, trong khi yêu cầu của lãnh đạo Bộ Tài chính, lãnh đạo Tổng cục Hải quan, Cục Hải quan Hà Nội đặt ra là phải gấp rút xử lý vướng mắc, tìm giải pháp và phối hợp chặt chẽ với các đơn vị có liên quan để cùng triển khai đồng bộ - Đại diện Phòng CNTT Cục Hải quan Hà Nội cho biết.
Chính vì vậy, bước sang năm 2019, ngay từ đầu năm, Cục Hải quan Hà Nội đã 3 lần làm việc trực tiếp tại Nội Bài để cùng với Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan, Cục Giám sát Quản lý về Hải quan xử lý 4 vấn đề vướng mắc trong năm 2018, đồng thời xây dựng lộ trình, kế hoạch thực hiện.
Năm 2020, với sự quyết tâm triển khai của lãnh đạo Cục, các vấn đề vướng mắc, tồn tại, đề xuất, kiến nghị và xin ý kiến chỉ đạo triển khai đã được lãnh đạo Cục Hải quan Hà Nội báo cáo với lãnh đạo Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, trên cơ sở sự chỉ đạo quyết tâm của lãnh đạo các cấp Cục Hải quan Hà Nội đã cùng Cục Công nghệ thông tin và Thống kê Hải quan, Cục Giám sát Quản lý về hải quan; đồng thời làm việc với các đơn vị hãng hàng không, doanh nghiệp kinh doanh kho hàng không để xử lý những vấn đề đặt ra liên quan đến hệ thống và sự phối hợp.
Hiện nay, sau đợt nâng cấp lần cuối vào ngày 13/2/2020, hệ thống đã cơ bản hoàn thiện, đáp ứng được yêu cầu nghiệp vụ đặt ra. Đến nay, 100% các hãng hàng không đã gửi thông tin tới cổng thông tin một cửa quốc gia theo quy định.
Tuy nhiên vẫn còn tình trạng các hãng hàng không khai báo thiếu, muộn so với thời gian quy định (3h đối với chuyến bay dài và 30 phút đối với chuyến bay ngắn trước khi tàu bay hạ cánh). Tỷ lệ xử lý và thiết lập tự động thông tin hàng hóa dự kiến xếp dỡ đưa qua khu vực giám sát đạt trên 95% (Trong đó, tỷ lệ tương ứng mỗi kho ACSV là 95%, ALSC là 99.6%, NCTS là 93%).
Theo Cục Hải quan Hà Nội, qua kiểm tra bản khai manifest, thì nguyên nhân chủ yếu do hãng hàng không khai báo thông tin thiếu, không đầy đủ, chưa chính xác và khai báo muộn so với thời gian quy định.
Theo đó, có khoảng 4% chuyến bay do các hãng hàng không khai báo thiếu, không đầy đủ hoặc chưa chính xác thông tin về hàng hóa so với quy định. Khoảng 1% chuyến bay chưa khai báo chính xác về mã kho dẫn đến chưa xác định các chuyến bay này do kho hàng không nào phục vụ.
Để xử lý các vấn đề còn lại, Cục Hải quan Hà Nội đang đề nghị Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan bổ sung các chức năng về báo cáo thống kê, hỗ trợ người dùng.
Cục Giám sát quản lý về Hải quan ban hành văn bản nghiệp vụ có hướng dẫn chế tài cụ thể đối với các hãng hàng không, các doanh nghiệp kinh doanh kho gửi thiếu, không đầy đủ, không đúng và không kịp thời thông tin manifest đến hệ thống 1 cửa quốc gia.
Đồng thời, triển khai việc chặn hàng hóa vào kho đối với trường hợp hàng hóa không có thông tin phù hợp với thông tin trong danh sách dự kiến xếp dỡ; quy định đối với trường hợp hàng hóa không có thông tin phù hợp với thông tin trong danh sách dự kiến xếp dỡ thì kho hàng phải đưa vào khu vực theo dõi riêng, không làm thủ tục get-in vào kho, không cho khai thác hàng hóa; tăng cường triển khai áp dụng quản lý rủi ro, soi chiếu hàng hóa trước thông quan…